De druk op productiebedrijven om efficiënter, flexibeler en foutloos te werken neemt steeds verder toe. Toch zien we dat veel fabrieken nog altijd vertrouwen op papieren orders, Excel-lijsten en losse systemen op de werkvloer. Dat levert vertragingen, fouten en frustraties op, en vooral: een gebrek aan realtime inzicht in wat er écht gebeurt in de fabriek.
Bij Greywise zijn we daarom gaan onderzoeken wat IT-managers kunnen doen om beter aan de vraag van productie te voldoen.
In dit artikel delen we de belangrijkste inzichten uit dat onderzoek, ondersteund met praktijkvoorbeelden en referenties uit onafhankelijke bronnen. De volledige bronnenlijst vind je onderaan deze pagina.
1. Waarom digitalisering noodzakelijk is
Veel productiebedrijven werken nog met losse systemen en papierwerk. Dat kost tijd, leidt tot fouten en maakt organisaties afhankelijk van enkele sleutelpersonen. Wij zien dagelijks dat er inefficiënte processen zijn, Excel‑overload en gebrek aan realtime inzicht. Deze versnippering van data remt verbeteringen en maakt het lastig om grip te krijgen op stilstand en productiekwaliteit. Digitalisering is daarom geen luxe, maar een voorwaarde om efficiënter, flexibeler en toekomstbestendig te produceren.
2. Wat er misgaat in de praktijk
| Probleem | Voorbeeld of oorzaak |
|---|---|
| Kloof tussen IT en OT | IT‑systemen (ERP, CRM) zijn transactioneel en administratief, terwijl OT‑systemen (SCADA, PLC) gericht zijn op real‑time aansturing. Door gebrek aan gezamenlijke governance en integratie ontstaan handmatige work‑arounds en data‑silo’s |
| ERP is geen shopfloor‑systeem | ERP‑modules missen realtime capaciteit en detailed shopfloor‑functionaliteit. Operators grijpen terug op spreadsheets of zelfgebouwde Access‑databases, waardoor fouten en vertragingen ontstaan |
| Manuele registraties en Excel‑overload | Handgeschreven formulieren en spreadsheets zijn foutgevoelig en geven geen realtime inzicht. Bij afwijkingen kan men niet snel genoeg ingrijpen, en schaalbaarheid ontbreekt. |
| Verkeerde of rigide softwarekeuzes | Sommige organisaties kopen direct een pakket zonder de behoeften scherp te hebben. Dit leidt tot lange implementaties, hoge kosten en interne weerstand. Traditionele MES‑systemen zijn bovendien rigide en duur om aan te passen. |
3. Alternatieven en oplossingen
3.1 MES of MOM
Een volwaardig Manufacturing Execution System (MES) bewaakt, volgt, documenteert en stuurt alle fasen van het productieproces aan. Het vormt de schakel tussen de werkvloer en kantoorapplicaties zoals ERP en PLM, waarbij operators en machines realtime informatie leveren en managers via dashboards beslissingen nemen. MES‑systemen bieden functies als orderuitvoering, resourcebeheer, traceerbaarheid, kwaliteitsregistratie en dispatching. Ze onderscheiden zich van ERP en SCADA doordat ze realtime event‑gedreven data gebruiken. Voor sommige bedrijven volstaat een kleiner “MES Lite” of OEE‑monitoring‑platform; voor anderen is een breder Manufacturing Operations Management System (MOMS) nodig waarin MES, WMS, scheduling en QC geïntegreerd zijn.
3.2 Monitoring‑ & analytics‑platformen
Moderne monitoring‑ en analytics‑platformen centraliseren data uit machines, sensoren, formulieren en bestaande systemen en visualiseren deze in realtime dashboards. Ze zijn snel uit te rollen en helpen bottlenecks bloot te leggen zonder zware investeringen. Automatische data‑verzameling met IoT‑devices elimineert handmatige invoer en verbetert nauwkeurigheid.
3.3 Low‑code/no‑code en integratieplatformen
Low‑code‑platformen (zoals Microsoft Power Apps of Mendix) stellen je in staat om zonder diepgaande programmeerkennis snel applicaties te bouwen die data uit ERP, databases en spreadsheets bundelen en workflows automatiseren. Deze aanpak is geschikt om specifieke formulieren, dashboards of apps te maken en om papier‑based processen te digitaliseren. Ze zijn echter geen vervanging voor een volwaardig MES.
3.4 Digitale tweeling en IIoT‑platformlaag
Een digital twin is een virtuele representatie van een machine of fabriek die data uit sensoren, MES en ERP gebruikt om processen te simuleren, bottlenecks te identificeren en scenario’s te testen. McKinsey ziet een nieuwe IIoT‑stack waarin een platformlaag analytics en data‑management verzorgt en real‑time data uit alle lagen verzamelt. Dit is interessant voor bedrijven die al verder zijn met automatisering en nu gericht aan hun OT/IT‑architectuur willen werken.
4. Onze visie en aanpak
4.1 Heldere definitie van MES
Wij zien in de markt dat het begrip MES verwaterd is. Sommige leveranciers noemen hun OEE‑dashboard of planningsmodule een MES, terwijl deze maar een fractie van de benodigde functionaliteit biedt. Een volwaardig MES ondersteunt meerdere kernprocessen op niveau 3 van het ISA‑95 model, integreert met ERP (niveau 4) en SCADA/PLC (niveau 2) en helpt productieprocessen uit te voeren én te optimaliseren. SCADA richt zich op secondes en individuele machines, terwijl MES het geheel over uren en dagen organiseert.
4.2 Stapsgewijze aanpak
Digitalisering op de productievloer begint niet met software kopen. Wij hanteren een driefasen‑methodiek:
-
Inzicht & Toepassing (voorbereiding). We brengen processen en knelpunten in kaart en bepalen waar MES/MOM waarde toevoegt. Met onze Coredinator simuleren we het productieproces zodat je binnen enkele dagen ziet hoe digitalisering processen kan versterken, waar de grootste winst ligt en wat de impact is op bestaande systemen. Dat levert niet alleen inzicht op maar ook draagvlak in de organisatie.
-
Plan & Selectie (vastlegging). We vertalen de waarde van MES/MOM naar jullie strategische doelen, bepalen de functionele scope, positioneren het systeem in het applicatielandschap en leggen integraties vast. Daarna begeleiden we het selectietraject en zorgen dat zowel technische als niet‑functionele eisen worden meegenomen. Dit voorkomt verkeerde keuzes en dure herimplementaties.
-
Implementatie & Support (uitvoering). Een MES‑project is complex en vraagt om een realistisch projectplan, een goede inrichting van de IT/OT‑omgeving, gebruik van templates en standaarden en sterke projectsturing. Wij zorgen voor continuïteit door documentatie uit eerdere fasen te hergebruiken en leggen de focus op adoptie en verandermanagement. Na livegang blijven we betrokken met support en optimalisatie.
4.3 Succesvoorwaarden
Een geslaagde digitaliseringsroute vereist meer dan technologie. Belangrijke randvoorwaarden zijn: een duidelijke afbakening tussen MES, ERP en de besturingslaag, geloof in MES vanuit het management, een cultuur van continu verbeteren en de juiste deskundigheid. Zonder strategie verval je snel in ad‑hoc maatwerk of tussentijdse add‑ons, met risico op een vastgelopen systeem.
5. Conclusie
De productievloer digitaliseren is complex maar noodzakelijk. Bedrijven worstelen met Excel‑overload, een kloof tussen IT en OT en verouderde systemen die niet realtime sturen. Er bestaan alternatieven zoals monitoring‑platformen, low‑code‑apps en digitale twins, maar een goede keuze hangt af van de strategie, de processen en de ambities. Als MES-implementatiepartner helpen wij jullie om inzicht te krijgen, het juiste pad te kiezen en een MES/MOM‑oplossing te implementeren die wél doet wat hij belooft.
Bronnenlijst
McKinsey & Company. Converge IT and OT to turbocharge business operations (2023). Beschikbaar via: mckinsey.com
McKinsey & Company. Transforming manufacturing with digital twins (2022). Beschikbaar via: mckinsey.com
TechTarget. What is IT/OT Convergence? (2023). Beschikbaar via: techtarget.com
DataParc. IT/OT Convergence in Manufacturing – Easier than you think (2023). Beschikbaar via: dataparc.com
Epoptia. Transitioning from Excel to Manufacturing Software (MES) (2023). Beschikbaar via: epoptia.com
CIMx Software. Stop managing production in Excel: open windows into your shop floor (2023). Beschikbaar via: cimx.com
MachineMetrics. The Benefits of Shop Floor Data Capture (And How to Automate It) (2023). Beschikbaar via: machinemetrics.com
Evocon. Manual vs Automated Data Collection in Manufacturing (2023). Beschikbaar via: evocon.com
Retool. How low-code for manufacturing transforms operations (2023). Beschikbaar via: retool.com
Mendix. Manufacturing Shop Floor – Low-code for MES (2023). Beschikbaar via: mendix.com
The Fabricator. How low-code apps could streamline the manufacturing shop floor (2022). Beschikbaar via: thefabricator.com
Muutech. Differences and alternatives to MES, ERP, SCADA (2023). Beschikbaar via: muutech.com
Matterport. Digital Twins in Manufacturing: 5 Benefits & Applications (2022). Beschikbaar via: matterport.com
Greywise eigen bronnen
Greywise. Wat is een Manufacturing Execution System (MES)? (2023). Beschikbaar via: greywise.nl
Greywise. Welke MES/MOMS-aanbieders zijn er? (2023). Beschikbaar via: greywise.nl
Greywise. Stapsgewijs een MES selecteren (2023). Beschikbaar via: greywise.nl
